Sıcak kış günleri de sıcak yaz günleri kadar tehlikeli

Küresel olarak sıcaklıklar artarken dünya genelinde daha sıcak kışlar yaşanıyor ve bu, bazı büyük etkiler yaratıyor: 2021, kayıtlara geçen en sıcak 16. Şubat ayını getirdi.

Çoğunluk iklim krizini kavurucu yazlar ve bunlara eşlik eden kuraklıklar, orman yangınları, kasırgalar ve sıcak hava dalgaları ile ilişkilendirirken, daha ılıman kışlar da yıkıcı hava olaylarının ve köklü değişikliklerin itici gücü olabilir. Sıcak kışların etkileri, Amerika'nın orta batısını ve güneyini kasıp kavuran kasırga kümeleri gibi hava olaylarını tetikleyerek tarım faaliyetlerindeki değişimlerden de sorumlu olmaya kadar uzanıyor.

Aşırı hava olaylarının ısınan bir dünyada nasıl değiştiğini inceleyen iklim bilimcisi Daniel Swain, soğuk yerlerin ve yılın soğuk zamanlarının daha sıcak yerlerden ve daha sıcak zamanlardan daha hızlı ısındığını belirtiyor. Daha soğuk mevsimlerde ve yerlerde (diğer yerlerden üç kat daha hızlı ısınan Kuzey Kutbu gibi) ısınma oranları sadece daha hızlı olmakla kalmıyor, aynı zamanda ısınmayla ilişkili birçok etki de katlanarak artıyor." Geçtiğimiz şubat ayında Teksas'ı derin bir arktik donma noktasına getiren ve yüzlerce ölüme ve milyarlarca dolarlık hasara neden olan soğuk çarpması gibi aşırı hava olaylarının merkezinde iklim değişikliğinin olduğuna dair kanıtlar bulunuyor.

Swain, sıcaklığın büyük bir etkiye sahip olduğu belirli bir eşiğe işaret ediyor: Yağışların sıvı yağmur mu yoksa donmuş kar olarak mı gerçekleştiği sadece tek bir derece farkına bağlı. Birkaç gün öncesine kadar önemli bir kar kuraklığının olduğu Amerika'nın batısında, bu durumun çok büyük etkileri oldu. Swain, kar örtüsünün olmamasına bağlı olarak, yaklaşık 2500m yükseklikte bile orman yangını riskinin olabileceğini söylüyor.

Yağış kar olarak gerçekleştiğinde, daha uzun süre kalarak ilkbahar mevsimi için nem yaratıyor. Ancak yağmur olarak yağdığında uzun süreli ihtiyaç duyulan bu nem deposu akıp gider. Swain, ısınan kış aylarının, kar örtüsü ve su kaynağının birikmesi gibi ekolojik olarak önemli olayları doğrudan etkilediğini ifade ediyor.

Ayrıca, kışın sıcak dönemleri, yazın aşırı sıcak dalgalarına yol açabilir. Kornhuber, mevsimsel olmayan sıcaklıkların erken kar erimesine ve bitki örtüsünün büyümesine yol açarak toprak nemini azaltabileceğini ve yaz boyunca aşırı ve kalıcı sıcak hava dalgaları olasılığını artırabileceğini söylüyor. Bu duruma örnek olarak, 2020’de Sibirya’da tüm yaz süren ve rekor karbon salımlarına neden olan orman yangınlarıyla ilişkilendirilen bir sıcak hava dalgası gösterilebilir. Şubat ve Mart aylarındaki geç-kış sıcakları, bitki örtüsünün de nemi tuttuğu bir zamanda topraktaki nemi emdiğinden, susuz kalmış topraklar yazları sıcak dalgalarına yol açabiliyor.

Columbia Üniversitesi Lamont Doherty Dünya Gözlemevi'nde yardımcı araştırmacı olan Chiara Lepore’a göre, ABD için iklim modeli projeksiyonları, dünya ısındıkça şiddetli fırtınalar için elverişli koşulların olasılığında genel bir artış olacağına işaret ediyor. Lepore, geçtiğimiz ay, gelecekteki her 1°C derecelik küresel sıcaklık artışı için şiddetli fırtınalarda %14-25 artış öngören bir araştırma yayınladı. Genel itibariyle bunun arkasında yatan sebeplerin içinde artan hava sıcaklıkları ve nemlilik önemli bir yer tutuyor. Daha sıcak kışlarının bir diğer önemli etkisi ise tarım üzerinde. Bazı mahsuller en iyi sonuçları elde etmek için belirli bir soğuk saat eşiğine ihtiyaç duyuyor. 2100 yılına kadar California Orta Vadisi’ndeki birçok meyve bahçesi mahsulünün ihtiyaç duyduğu soğuk hava sıcaklıkları %60 oranında düşebilir. Araştırmacılar, en uzun soğuk hava dönemine ihtiyaç duyan elma, kiraz ve armutların en çok zararı göreceğini söylüyor. Kış sonu sıcakları, biyolojik sinyal ile gelen tomurcuklanma sonrası don olaylarına neden olup ekinlere de zarar verebilir.

Daha sıcak geçen yazlar, sık sık yol açtıkları yangın, sel gibi aşırı hava olaylarıyla gündemde kendine sıkça yer bulsa da kışların daha sıcak geçmesi de daha sıcak geçen yazlar kadar tehlikeli. Yaz mevsimi giderek uzuyor, ilkbahar ve sonbahar geçişleri ise eskiden kış olarak düşündüğümüz zaman dilimini köşeye sıkıştırıyor. Sıcaklıklar arttıkça, ılıman iklim bölgeleri artık bildiğimiz şekilde bir kış geçirmeyecek. 

‍