SBTi dünyanın ilk net sıfır kurumsal standardını açıkladı

Bilim Temelli Hedefler Girişimi (Science Based Targets initative - SBTi), salımlarını bilime dayalı hedefler belirleyerek azaltmaları konusunda şirketlere yol göstermeyi, düşük karbon ekonomisine geçişi hızlandırmayı ve iklim değişikliğinin etkilerini hafifletmeyi hedefliyor. Bu amaçla SBTi, geçtiğimiz hafta dünyanın ilk net sıfır kurumsal standardını açıkladı. Bu standart, şirketlerin net sıfır hedeflerinin dünyada küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamayı hedefleyen Paris Anlaşması ile uyumlu ve bilime dayalı olduğunu belgeleyen ilk standart olma özelliğini taşıyor.  

Kurumsal net sıfır standardı, akademi, sivil toplum, bilim ve iş dünyasından uzmanların yer aldığı bağımsız bir Uzman Danışman Kurulu geliştirdi ve 80’den fazla şirket standardın deneme sürecine dahil oldu. Net sıfır standardını benimseyen şirketlerden hem kısa hem de uzun dönemli, bütün değer zincirini kapsayacak yani kapsam 1, kapsam 2 ve kapsam 3’ü de dahil edecek şekilde bilime dayalı hedefler belirlemeleri bekleniyor. Kısa dönemli hedeflerle önümüzdeki 5-10 yıl dikkate alınırken, uzun dönemli hedefler 2050 ve öncesi döneme işaret ediyor. SBTi net sıfır kurumsal standart prensipleri “azaltma hiyerarşisi”ne dayanıyor. Buna göre, şirketler değer zincirlerindeki salımları göz önünde bulundurmalı ve net sıfıra ulaşmak için burada belirlediği hedeflere yönelik stratejiler geliştirmeli. SBTi, 2022 yılının başından itibaren net sıfır kurumsal standardı ile verilen hedeflerin doğrulamaları gerçekleştirilmeye başlanacak. Öte yandan, standartlar üzerinde çalışmaya devam edilerek şirketlerin kapsam 3 salımlarını azaltım hedeflerinin  desteklenmesine  odaklanılacak.  

Bugün net sıfır hedefini açıklayan birçok şirket olsa da belirlenen hedeflerin büyük bir kısmı 2050 yılına kadar bunu nasıl başaracaklarına dair net bir yol haritası ortaya koymuyor veya azaltımlar genellikle 2050’den kısa bir süre önce başlayacak şekilde bir strateji izleniyor. Ancak bilimsel açıklamalar 2030’a kadar, 2010 seviyelerine kıyasla %45’lik bir salım azaltımın gerekli olduğunu ortaya koyuyor. Standardın oluşturulmasında birçok şirketin verdiği net sıfır taahhütlerinin güvenilir bulunmaması rol oynuyor.  

SBTi’nin kurucu ortağı ve direktörü Alberto Carrillo Pineda, şu anda şirketlerin kendi net sıfır hedeflerini, güvenilir ve bağımsız bir denetlemeden geçmeden belirlediğini ifade ediyor. Ortak bir bilime dayalı net sıfır tanımı olmaması, şirketlerin ve paydaşlarının verilen hedeflerin güvenilirliğini ve yeteri kadar iddialı olup olmadığını anlamalarını güçleştiriyor. SBTi, standart ile şirketlerin 2050 yılından önce %90-95 oranlarında karbonsuzlaşmasını zorunlu kılıyor. Bu noktadan sonra ise şirketlerin, daha fazla azaltılması mümkün olmayan salımları nötr hale getirmesi gerekiyor. Salımların nötr hale getirilmesi için de SBTi’nin belirli kuralları bulunuyor. Karbon temizleme yöntemi ile nötr hale getirilmesi gereken artık salımların, sektörüne bağlı olarak bir şirketin salımlarının %5-10’ununu geçmemesi gerekiyor. Nötrleşme faaliyetlerinin de doğrudan hava yakalama (direct air capture) gibi teknolojik çözümler ile gerçekleştirilebileceği gibi ağaçlandırma türü doğa temelli çözümlerin de uygulanabileceği belirtiliyor.  

SBTi’nin pilot programı kapsamında net sıfır hedeflerini onaylatan 7 şirket bulunuyor: AstraZeneca (Birleşik Krallık), CVS Health (Amerika Birleşik Devletleri), Dentsu International (Birleşik Krallık), Holcim (İsviçre), JLL (Amerika Birleşik Devletleri), Ørsted (Danimarka), ve Wipro (Hindistan). Şirketlerin hedeflerinden örnekler şu şekilde;

-Bilime dayalı net sıfır hedefi olan tek enerji şirketi Ørsted, 2025 yılına kadar 2006 yılına kıyasla enerji üretimi ve operasyonları için karbon yoğunluğunu en az %98 oranında azaltmayı hedefliyor ve 2040 yılına kadar bütün değer zincirinde net sıfır salımı taahhüt ediyor.

-JLL ise kapsam 1, 2 ve 3 için 2018 yılına kıyasla 2030’a kadar %50’lik bir azaltım ve 2040’ta %95’lik bir azaltım hedefliyor.

-Dentsu International 2020 yılında 2030’a kadar %46’lık bir salım azaltımı taahhütünde bulunduklarını ancak IPCC raporu ve bilimsel göstergeler ışığında yeni, uzun vadeli bir hedef belirleyerek 2040’a kadar bütün değer zincirlerinde %90 oranında salım azaltımı amaçladıklarını ifade ediyor. 

SBTi, doğa ve biyoçeşitlilik krizinin ele alınmasına yardımcı olmak ve küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlama olasılığını artırmak için kısa vadeli finansman artırma ihtiyacına da dikkat çekiyor. Standart, şirketlere değer zincirlerinin dışındaki salımları azaltmak için yatırım yapmalarını tavsiye ediyor. Ancak buradaki önemli nokta, bu alanda yapılacak yatırımlar şirketlerin kendi salım azaltımlarının yerine değil buna ek olarak yapılmalı.  

Yatırımcılar da şirketlerin taahhütlerini somut adımlarla desteklemeleri gerektiği konusunu giderek daha fazla dile getiriyor. Küresel olarak 29 trilyon dolar varlığı elinde bulunduran 220 finansçı, COP26’dan önce dünyanın en fazla etki yaratan şirketlerine bilime dayalı salım azaltım hedefleri belirlemeleri için çağrıda bulundu. SBTi, reel ekonominin karbonsuzlaştırılması adına finansal kurumlara yönelik net sıfırı tanımlamak ve net sıfıra ilişkin ölçütleri geliştirmek için de çalışıyor. Bu kapsamda SBTi, 10 Kasım 2021’de “Finansal Kurumlar için Net Sıfır Temelleri: Kamu İstişare Taslağı”nı paylaşacağını açıkladı.