Okyanus verileri sayesinde bir dönüşüm gerçekleştirmek mümkün mü?

Geleceğin ekonomisinin ve ekolojik dengesinin refahı temiz okyanuslara bağlı. Fakat bilim insanları, gezegeni ve özellikle okyanusları insanlığın ihtiyaç duyduğu sürdürülebilir kaynakları ve değeri sağlayamayacak noktaya ittiğimiz konusunda hemfikir.  

Bu nedenle, geçtiğimiz yıl hükümetler, şirketler, Birleşmiş Milletler ve diğer birçok kuruluş bu sorunları çözmek amacıyla benzeri görülmemiş taahhütler  verdi. BM, okyanusun ekonomik üretkenliğini onarmak ve okyanusları eski haline getirmek için ihtiyaç duyduğumuz bilgiye erişilmesini sağlamak için 2021’den 2030’a kadar olan süreyi Sürdürülebilir Kalkınma için Okyanus Biliminin On Yılı ilan etti. Bu kapsamda sürdürülebilir bir mavi ekonomi için yeni çözümler bulmak üzere 14 ülkenin lideri Sürdürülebilir Okyanus Ekonomisi için Üst Düzey Paneli isimli etkinlikte bir araya geldi. Aralık ayında, Sürdürülebilir Okyanus Ekonomisi için Üst Düzey Paneli’nde yer alan 14 ülkenindünya liderleri, yeni bir okyanus eylem planı ortaya  koydu. Bu eylem planı doğrultusunda ulusal suların  tamamının sürdürülebilir bir şekilde yönetilerek, gelecek nesiller için  okyanusların ve zenginliğinin garanti altına alınması hedefleniyor. Hedef sağlığının kapsamında, okyanus bilimi, teknolojisi ve verilerinden yararlanmanın kilit bir öncelik olduğubildirilirken, okyanus verilerinin şeffaf ve açık paylaşımının teşvik edilmesi  için harekete geçilmesi gerekliliği çağrısında bulunuluyor.

Sürdürülebilir bir mavi ekonomi için gereken taahhütleri ve fikirleri eylemlere dönüştürmek, sağlam kanıtlar ve verilergerektiriyor. Bilim ve teknolojideki önemli gelişmeler, okyanuslar hakkında her zamankinden daha fazla veriye sahip  olmamıza imkan sağlıyor. Fakat şu an yaşanan esas zorluk, hızla artan  okyanus verilerinin tasnif etmek, anlamlandırmak ve karar verme  süreçlerinde  kullanılması için bunları ihtiyaç duyan insanlarla paylaşmak. Bu sorunu çözmek için Dördüncü Sanayi Devrimi Merkezi- Okyanus (The Centre for the Fourth Industrial Revolution - Ocean) ve Dünya Ekonomik Forumu'ndaki (WEF) ortakları, Ocean Paneli, Microsoft, REV Ocean ve Dünya Kaynakları Enstitüsü (World Resources Institute), Okyanus Veri Eylem Koalisyonu’nu (Ocean Data Action Coalition-ODAC) faaliyete geçirmek için güçlerini birleştirdi.  

Okyanusları gözlemleme ve takip etme kabiliyetimiz ve dolayısıyla okyanuslar hakkında sahip olduğumuz veri miktarı son yıllarda gelişen teknolojiler sayesinde katlanarak arttı. Örneğin, oşinografik bilgilerin en eski ve en küresel veritabanı olan Dünya Okyanus Veritabanı’na, son on yılda geçen yüzyılın tamamına kıyasla daha fazla veri ekledi . Mikro uydulardünyanın yörüngesinde dolanarak, okyanus desenleri hakkında ayrıntılı bilgi toplarken, su altı insansız hava araçları deniz tabanını taramada, dalga planörleri ve şamandıralar alt atmosfer koşullarını, akıntıları, su sıcaklıklarını ve tuzluluğu ölçmekte kullanılıyor.  

Bu teknolojik yenilikler, iklim değişikliğini ve etkisini yönetmemize, kirliliği azaltmamıza ve endüstri dönüşümünü yönlendirmemize yardımcı olabilecek muazzam miktarda veri üretiyor. Bu kapsamlı verilerin takibi ekstrem hava koşullarını ve okyanus olaylarını daha iyi tahmin edebileceğimiz, net sıfır nakliye için salımları izleyebileceğimiz, açık deniz rüzgarını 'yeşil' enerji üretimi için optimize edebileceğimiz, plastikler dahil okyanus kirliliğini izleyebileceğimiz vebalıkçılığın sürdürülebilir yönetimini sağlayabileceğimiz anlamına geliyor.   

Fakat, okyanus verilerine yönelik ihtiyaca ve sürekli genişleyen veri hacmine rağmen, çoğu veri silolarda sıkışıp kalması, sabit disklerde kilitli tutulması ya da nasıl kullanılabileceği konusunda endişeler olması nedeniyle dolaşıma girmiyor.Ücretsiz olarak sunulan verilerse parçalı bir yapıda olduğu için veri analizine izin verecek şekilde kolayca bir araya getirilemiyor.  

ODAC, sürdürülebilir ekonomik kalkınma planları için deneme ve araştırma alanı sunan dijitalleştirilmiş bir okyanus üzerinden, okyanus yönetiminde veri temelli bir dönüşüm vizyonunu uygulamak için farklı alandan paydaşları bir araya getiriyor. Bu dijitalleştirilmiş okyanusa "Okyanus Avatarı" (Ocean Avatar) deniliyor.  

ODAC , Cognite Data Fusion tarafından desteklenen ve Microsoft ile birlikte yönetilen Okyanus Veri Platformu’nun (Ocean Data Platform) çalışmalarıyla Okyanus Avatarı’nın teknik çekirdeğini oluşturmaya başladı. Okyanus Veri Platformu, okyanus verilerini toplayan ve görselleştiren açık bir platform olarak planlanıyor. Bu platform, okyanus verilerini bilgiye, eyleme ve nihayetinde dünya çapında sürdürülebilir okyanus yönetimine dönüştürmek için çok çeşitli veri kaynaklarını entegre eden ve görselleştiren sanal bir ortam olması için tasarlanmış Okyanus Avatarı’nın temelini oluşturacak. Bu Avatar, okyanusun tamamen dijital bir temsili gibi davranarak, okyanus verilerini anlaşılabilir bilgiye ve inovasyon ile sürdürülebilirlik için eyleme dönüştürmeye yardımcı olacak.  

Daha resmi olarak lansmanı gerçekleşmemesine rağmen ODAC çeşitli ortaklardan dikkate değer bir destek aldı, ancakelbette daha fazlasına ihtiyaç var. Çünkü okyanuslar kapladığı 1,35 milyar km³ hacimle edemeyeceğimiz kadar büyük, sürekli değişim halinde ve küresel olarak birbirine bağlı. Üstelik büyük miktarda veri halihazırda mevcut olsa da bu bilgi yalnızca birkaç alanda yoğunlaşmış durumda. Dolayısıyla okyanusun büyük bir kısmı üzerinde  henüz  yeterince çalışma yok ve birçok ülke okyanus verilerini toplamak, yönetmek ve kullanmak için teknik ve insani kapasiteden yoksun.  

Tüm paydaşların kritik okyanus verilerine erişebileceği bir dünya yaratmak için ODAC'ın ortaklara ihtiyacı var. Bu sebeple devlet başkanlarından, veri ve teknolojiyi paylaşmaya istekli endüstrilere, yeni bilgi araçları oluşturmak için inovasyon yapabilen üniversitelerden araştırma kurumlarına, dijital okyanus ekosistemini yaratmak için her kesime önemli bir görev düşüyor.