Katar Dünya Kupası: FIFA'nın karbon nötr iddiası yanıltıcı mı?

FIFA, Katar Dünya Kupası'nın farklı karbon nötrleme yöntemleri ile dengelenecek 3,6 milyon tona eşdeğer karbon salımına neden olacağını paylaştı. Ancak futbolun küresel yönetim birimi FIFA’nın sürdürülebilirlik politikaları Avrupa’daki taraftarlar ve futbolseverlerin soru işaretleri ve suçlamalarıyla karşı karşıya. Çevre bilimciler, Katar Dünya Kupası'nın karbon nötr olacağı iddiasının "tehlikeli ve yanıltıcı" olduğunu ve turnuvanın FIFA'nın belirttiğinden üç kat daha yüksek karbon ayak izine sahip olabileceğini söylüyor.

Ülkesi turnuvaya katılmaya hak kazanamayan Norveçli Morten Thorsby, FIFA'nın karbon nötr iddiasını sorgulayan sporcuları ve kurumları temsil ediyor. Turnuvayı çevresel açıdan mutlak bir felaket olarak nitelendiren Morten, sadece bu etkinlikte kullanılmak üzere inşa edilen altyapıyı gereksiz olarak değerlendiriyor. FIFA’ya yönelik bir mektupta, FIFA'dan turnuva için karbon nötr iddialarından vazgeçmesi ve önümüzdeki Temmuz ayında Avustralya ve Yeni Zelanda'da gerçekleşecek 2023 Kadınlar Dünya Kupası gibi organizasyonlarda “yeşil” turnuvalara yaklaşımını gözden geçirmesi bekleniyor. FIFA'nın Katar Dünya Kupası'nın karbon nötr iddialarını destekleyen reklamlara karşı İngiltere, Fransa, İsviçre, Belçika ve Hollanda'da tepki gösterilmeye devam ediyor.

FIFA’nın ayrıca sürdürülebilirlik stratejisinin sorumluluğu kendi başına omuzlamak yerine taraftarlara yönelttiği savunuluyor. FIFA, Katar Dünya Kupası için üretilen 3,6 milyon ton karbonun %51,7'sinin taraftar uçuşları da dahil olmak üzere seyahatten kaynaklandığını ve bunun için her bilet sahibinin uçuş salımlarını dengeleyeceğini paylaşıyor. 

Lancaster Üniversitesi'nden Mike Berners-Lee, FIFA'nın karbon ayak izi tahmini üzerine yapılan araştırmalar sonrasında bu değerin 10 milyon tonun üzerinde olacağını düşündüklerini belirtti. Karbon nötrün kaçınılması gereken bir terim olduğunu belirten Berners-Lee, Dünya Kupası'nın tercih ettiği karbon dengeleme yönteminin karbonu atmosferden uzaklaştırmadığını, bu yüzden turnuvayı karbon nötr olarak nitelendirmenin yanıltıcı olduğunu ifade ediyor. FIFA’nın organizasyon boyunca taraftarların kullanacağı tüm uçak yolculuklarını tek yönlü varsayması buna bir örnek olarak gösterilebilir. Katar Dünya Kupası'nın karbon nötr iddiası yılın başlarında araştıran Carbon Market Watch da paylaştıkları bir raporda ölçümlerin yanıltıcı olduğunu belirtti. Raporda ayrıca seyahat tahminlerinin hafife alındığı ve bir turnuvanın gerçekleşmeden önce karbon nötr olduğunu iddia etmenin imkânsız olduğu belirtildi. 

Duruma FIFA’nın çerçevesinden bakıldığında FIFA, turnuvaya ev sahipliği yapan Katar ile ilk kez tamamen karbon nötr bir Dünya Kupası gerçekleştirme sözü verdiklerini ifade ediyor. Turnuvanın organizatörleri Katar’ın 2010’da turnuvaya ev sahipliği yapacağı kesinleştiği andan bu yana sürdürülebilirliğin tüm planlama ve operasyonların merkezinde yer aldığını belirtti. Enerji tasarrufu sağlayan stadyumlar ve inşaatlarda, operasyonlarda dikkat edilen yeşil sertifikasyon programları, düşük salımlı ulaşım yöntemleri ve sürdürülebilir atık yönetimi uygulamaları dahil olmak üzere salımları azaltmak için bir dizi kapsamlı girişim uygulandı.

800 MW kapasiteli, 1.300 futbol sahası büyüklüğünde devasa bir güneş enerjisi santrali ve sürdürülebilirlik için yeni standartlar ile inşa edildiğine inanılan stadyumlar plana dahil yatırımlardan bazıları. Stadyum alanlarında ve ülkenin diğer bölgelerindeki ağaç ve çim fidanlığında yaklaşık 679.000 çalı ve 16.000 ağaç bulunuyor. Ayrıca organizasyon yetkilileri kompakt altyapı sayesinde Dünya Kupası süresince iç hat uçuşlarına gerek duyulmadan taraftarların, 750 elektrikli otobüsle desteklenen son teknoloji Doha Metrosu ile stadyumlar arası ücretsiz seyahat edebileceğini aktarıyor.

Turnuvanın karbon etkisinin ise uluslararası kabul gören sertifikalı karbon kredilerine yatırım yapılarak dengeleneceği paylaşılıyor. FIFA, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (United Nations Framework Convention on Climate Change - UNFCCC) İklim için Spor İnisiyatifi çerçevesinde de 2040 yılına kadar net sıfır hedeflerine ulaşacağını taahhüt ediyor.

21 Kasım-18 Aralık 2022 tarihleri arasında gerçekleşecek Katar Dünya Kupası’nda çevre ve sürdürülebilirlik adına önlemler alınmış olsa da organizasyon yetkilileri ve FIFA, planlamaların yetersizliği ve yanıltıcılığı dolayısıyla eleştirilerin odağında olmaya devam ediyor. Çevre bilimciler ve FIFA farklı varsayımlar üzerinden turnuvanın etkisi üzerine yorumlar yapıyor olsa da Dünya Kupası’nın karbon ayak izi ve gerçek etkisini turnuva sonunda görmek mümkün olacak.  

‍