Karbon kredisi sertifikalandıran organizasyonların en büyüğü Verra, yağmur ormanı denkleştirme planını değiştirme yolunda

Hızla büyüyen 2 milyar dolarlık gönüllü denkleştirme piyasasının güvenilir ana aktörlerinden biri olan Verra, Temmuz 2025'e kadar mevcut yağmur ormanı koruma planını rafa kaldırmayı ve yeni kurallar getirmeyi taahhüt etti.

Ocak ayında, Guardian, Die Zeit ve SourceMaterial tarafından yapılan dokuz aylık bir araştırma, karbon kredisi sistemiyle ilgili yaygın sorunlar bulmuştu. Verra projelerinin önemli bir bölümünün analizi, yağmur ormanı denkleştirme kredilerinin %90'ından fazlasının gerçek karbon azaltımlarını temsil etmediğini gösterdi. Ayrıca, “Conservation International” ve Peru hükümeti tarafından ortaklaşa yürütülen denkleştirme projelerinden en az birinde insan hakları ihlallerinin yaşandığına ve insanların evlerinden zorla çıkarıldığına dair kanıtlar bulundu.

Bugüne kadar Verra'nın yağmur ormanı karbon denkleştirmeleri Pearl Jam grubundan easyJet'e, Lavazza'dan gayrimenkul şirketi Berkeley Group'a, uluslararası üne sahip birçok şirket tarafından kullanıldı. Bu şirketlerden bazıları ürünlerini "karbon nötr" olarak etiketledi ya da tüketicilerine iklim krizini daha da kötüleştirmeden uçabileceklerini, yeni giysiler satın alabileceklerini veya belirli yiyecekleri yiyebileceklerini söylediler. Singapur ve Kolombiya gibi ülkelerde ise şirketler, karbon salımına dair vergileri ödemek yerine Verra gibi kâr amacı gütmeyen organizasyonlardan denkleştirme satın almayı tercih ettiler.  

Soruşturma, koruma planlarının yokluğunda meydana gelecek ormansızlaşmayı tahmin ederek üretilen yağmur ormanı kredilerine dayalı birçok iddianın büyük ölçüde anlamsız olduğunu ve denkleştirmeleri satın alan kuruluşları yeşil badana riskine soktuğunu gösterdi. Verra, bulgulara şiddetle itiraz etti ve yağmur ormanlarını koruma planlarına bağlı kaldığını söyledi.  

Halihazırdaki kuralların kusurlu ve istismara açık olduğu kuruluşun kendi yazarları tarafından belirtilmesine rağmen, Verra yeni kurallar ortaya konana dek yağmur ormanı denkleştirmeleri sağlamak için mevcut yöntemleri uygulamaya devam edeceğini açıkladı. Ancak mevcut yöntemlerin kullanılmaya devam edilmesi potansiyel olarak on milyonlarca değersiz karbon kredisinin bu arada şirketlere verilmesine ve satılmasına izin veriyor.  

Verra, geçen ay metotlarını önümüzdeki aylarda güncelleyeceğini ve yeni metotlarının bu yıl kullanıma sunulacağını söyledi. Müşterilerin de projelerinde yeni kuralların kullanmasını talep edebilecekleri söyleniyor. Verra, bu süreçte yağmur ormanı denkleştirme projelerini gözden geçiren ekibini ve çalışan kadrosunu genişletti.

Verra’nın bu kararı, karbon denkleştirme sektörünün milyarlarca dolarlık bir sektöre dönüştürülme çabalarının ve iklimdeki bozulmayı hafifletme kabiliyetine yönelik incelemelerin arttığı bir dönemde geldi. Kuralların tam olarak standardize edilmediği ve çıkar çatışmalarının gözlendiği bu sektördeki birçok kuruluş, doğaya dayalı kredilere olan talebin arttığı pandemi döneminde milyonlar kazandı. Ancak, daha az kredinin onaylanması halinde birçok kişinin para kaybedeceği düşünülüyor.

Verra, her yıl onayladığı on milyonlarcanın kredinin her biri için 10 Cent kazanıyor ve pazar büyüdükçe kuruluşun gelirleri önemli ölçüde artıyor.

Verra'nın yağmur ormanı denkleştirme metodunu geliştiren Climate Focus'un kurucu ortaklarından Charlotte Streck, kuralların yeniden yorumlanıp istismar edilebileceğini ve sistemin değişmesi gerektiğini söyledi. Yaygın olarak kullanılan bir metodun yazarı olan Kyle Holland, Verra'nın izin verdiği "bu modellerin esnekliğinin istismara açık olabileceğini" söyledi. Başka bir yazar olan Lucio Pedroni, ormansızlaşmayı önlemenin zor olduğunu, ancak sistemin bazı kullanıcılar tarafından kötüye kullanıldığını ve bunun bazı iddialara yol açtığını söyledi.

‍

Şirketler karbon salım hedeflerine ulaşmak için karbon denkleştirmeyi nasıl kullanıyor?

1.Adım – Denkleştirme projesi kurulumu

Küresel ısınmayı azaltmak için oluşturulan projelerin birçoğu, ormansızlaşma veya fosil yakıtlardan kaynaklanan sera gazlarının salınmasını önleyen, ancak atmosferden karbonu uzaklaştırmayan kaçınılmış salım projeleridir.  

2.Adım – Kredilerin hesaplanması

Karbon kredileri düzinelerce yöntem kullanılarak hesaplanır. Ormansızlaşmadan kaçınma projeleri, proje olmasaydı ne olacağını tahmin eder. Projeler, olan ile olabilecek arasındaki farkı kredi olarak talep eder.

3.Adım – Şirketlerin net sıfır stratejisi belirlemesi

Firmalar her yıl kendi faaliyetlerinden kaynaklanan salımlarını hesaplarlar. Net sıfır stratejilerini karşılamak için, salımları azaltma çabalarının yanı sıra, bazı şirketler karbon denkleştirme satın almaya karar verir.

4.Adım – Şirketlerin karbon kredisi satın alması

Firmalar karbon kredilerini uzman bir danışman aracılığıyla alır, diğerleri ise doğrudan bir projeye gider. Çoğu denkleştirme Verra ve Gold Standard tarafından onaylanmıştır. Bu krediler, salımları denkleştirmek için kullanılır ve büyük net azaltımlar talep etmelerine olanak tanır.

5.Adım – Şirketlerin iklim konusundaki iddialarının belirlenmesi

Bir firma denkleştirmek istediği karbon miktarını hesapladıktan sonra, eşdeğer miktarda kredi satın alır. Birçoğu daha sonra sattıkları şirket veya ürünün karbon nötr hale geldiği iddiasını taşır.

‍

Guardian’ın soruşturmasını, diğer yayın organlarının sektörle ilgili bir dizi ifşası takip etti. Soruşturmanın ardından Verra'nın yağmur ormanı denkleştirmelerine yönelik taleplerde ve fiyatlarda düşüş gözlendi ve 2021'de zirveye ulaşmasından bu yana piyasada uzun vadeli bir düşüş yaşanıyor.

Yağmur ormanı denkleştirme programından sorumlu olan Verra'nın Orman Karbon İnovasyonu Kıdemli Direktörü Julie Baroody, akademisyenler ve endüstri uzmanlarıyla yaptığı bir toplantıda soruşturmanın gündeme getirdiği sorunlar hakkında bilgi verdi ve sistemin değiştirileceğini söyledi.

Baroody, mevcut yaklaşımları ve metodu terk etmeleri gerektiğini kabul ediyor ve bunun için çalışmaların devam ettiğini söylüyor. “Ancak şimdilik, sınıfının en iyisi olarak tüm mevcut metotlarımızın arkasında duruyoruz ve bunları yıllar içinde gözden geçirdik. Bu yeni metodu uygulamaya koyana kadar da bazı kısımlarını gözden geçireceğiz ve mevcut metotları aşamalı olarak kaldıracağız" diye de ekliyor.  

Verra, Guardian'a yaptığı açıklamada Temmuz 2025'e kadar tüm projelerin yeni sisteme geçmiş olacağını tahmin ettiğini söyledi. Birçok projenin, ormansızlaşma verileri elde edildiğinde bu tarihten önce değişeceği belirtildi.

Brezilya'daki Minas Gerais Federal Üniversitesi'nde çevresel modelleme profesörü olan ve kendisinin hak sahibi olduğu arazi kullanım değişikliği yazılımı bazı projeler tarafından karbon kredisi üretmek için kullanılan Britaldo Soares-Filho, Verra'nın sistemini değiştirme kararında bir çelişki olduğunu söyledi.  

Soares-Filho, “O insanların projelerinde bizim modellerimizi kullandıklarını gördüğümde, bu karmaşanın bir parçası olduğumu anladım. Benim sistemin gizemini çözme sorumluluğum var. Verra, gözden düşmüş metotlarını kullanarak kredileri onayladı ve şimdi de her şeyi değiştireceklerini söylüyorlar. Bu krediler çoğunlukla güvenilmez. Projelere ne olacak? Ortada pek çok soru işareti var" dedi.  

Verra sözcüsü, kuruluşun kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olduğunu, masrafları karşılamak için ücret aldığını ve bilime dayalı olarak en üst düzeyde çevresel bütünlük sağlamayı taahhüt ettiğini söyledi. Verra, kadrosunu genişletmeye devam edeceğini ve programındaki metodu her beş yılda bir gözden geçireceğini ifade etti. Ayrıca, bu olaylara takiben Verra'nın örgütlenme biçimini geliştirmeye kendini adamış yeni bir başkan seçildi.