Elektrik fiyatları rekor seviyeye ulaştı. Peki bu durum en çok kimleri etkiliyor?

2021 yılında doğal gaz maliyetinin yükselmesi Avrupa’nın büyük bir kısmında elektrik faturalarına da yansıdı. Rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından beklenenden daha az enerji elde edilmesi, fiyatı giderek artan fosil yakıtlara yönelmeye mecbur bırakıyor. Yaz boyunca bazı jeneratörlerin de çalışmayı durdurduğu ve henüz çalışmaya başlamadığı da göz önünde bulundurulduğunda, toptan elektrik fiyatları son zamanların en yüksek seviyelerinde olduğunu söylemek mümkün.  

Birleşik Krallık’ta günün saatine göre değişen fiyat tarifesi talebin en çok olduğu zaman diliminde artıyor. Talep artışı en fazla akşam 16:00 ile 20:00 arasında yaşanıyor. Kullanıcıların enerji taleplerini bu zaman diliminde yoğunlaştırması önlenebilirse fiyat artışına da bir çözüm olabileceği düşünülüyor. Birleşik Krallık’ın enerji düzenleyicisi Ofgem, tarifelerdeki düzenleme ile tasarruf sağlanabileceğini öngörüyor ancak talebin yoğun olduğu saatler dışında enerji kullanmak gibi bir seçeneği olmayan müşterilerin fiyat artışından daha fazla etkileneceği kaçınılmaz bir gerçek.  

Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, dar gelirli ve sınırlı vakti olan kişiler enerji fiyatlarının artışından kaynaklı daha fazla kayıp yaşıyor. Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi'nden alınan enerji etkinliği verilerinin analizi farklı tüketici gruplarının enerji kullanım alışkanlıkları ile birleştirildiğinde değişen tarifeler ve kullanım süresine göre, tek hanelerden emekli çiftlere kadar farklı tüketici grupları için faturalar farklılık gösteriyor.

Enerji tedarikçileri, kömür ve gaz santralleri gibi kolayca açılıp kapatılabilen kaynakları tedarik karışımına ekleyerek yüksek talebi karşılıyor. Birleşik Krallık yönetimi, fosil enerjiye olan bu bağımlılığı kırmayı, onu yenilenebilir kaynaklarla değiştirmeyi ve şebekeyi karbondan arındırmak için yasal teşvikler belirlemeyi amaçlıyor. Rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir kaynaklar, hava durumuna bağlı ve kesintisiz üretim sağlanması oldukça zor. Bu sebeple akşam saatlerindeki enerji talebi, mevcut yenilenebilir üretimi aştığından dolayı elektrik üretmek günün geri kalanına kıyasla daha maliyetli hale geliyor. Akşam saatlerinde talebi azaltmak amacıyla uygulanan kademeli tarifeler sayesinde kullanıcılar, yoğun saatler dışında enerji tüketimleri için daha az ücret ödüyorlar. Sonuç olarak bazı tüketici grupları olumsuz etkileniyor. Örneğin bekar ebeveyn olan bir hemşire saate göre değişen fiyat tarifesiyle daha yüksek bir fatura ödüyor.  

Bazı tüketici gruplarının enerji kullanımlarını daha uygun saatlere göre planlamaları oldukça güç. Örneğin, çocuklarıyla yaşayan bekar bir ebeveynin ev işlerini yapabilmesi için iş saatleri dışında kısıtlı zamanı var. Aile bütçesinden sorumlu bir kişi içinse zaman da para kadar değerli olabilir. Bu kişilerin akşam vakitlerinde ışık, ısıtıcı, TV, bulaşık makinesi, ütü vb. elektrikli araçların kullanımı artıyor ve enerji talebinde en yüksek seviyeye çıkmış oluyor.

Bu sebeple elektrik tüketimini günün diğer saatlerine kaydırması mümkün olamayan farklı tüketici grupları ise iki- üç kat daha fazla fatura ödemek zorunda kalıyor. Kademeli tarifelerden yararlanmayan tüketici gruplarının farklı bir seçeneği olmaması da onları güç duruma düşürüyor. Kullanım süresi tarifeleri ortalama olarak çoğu tüketiciye fayda sağlarken ev işlerini yapmak için sınırlı zamanı olanları olumsuz etkiliyor. Bu konuda çözüm olarak tasarruflu tarifeden yararlanamayan tüketicilerin enerji faturalarında indirim gibi destek önlemlerini düşünmek mümkün.

Kısacası, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişin hızlanması gerekirken bir yandan da enerjiye olan talep gün geçtikçe artıyor. Talep artışı, üreticileri fosil yakıtlara yönlendirirken aynı zamanda tüketicilerin bütçelerini etkiliyor. Hem dezavantajlı tüketici grupları için hem de çevresel zararı azaltmak adına yeni düzenlemeler acil bir ihtiyaç.