Irak, petrol üreticilerine yenilenebilir enerjiye odaklanmaları konusunda çağrıda bulundu

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (Organization of the Petroleum Exporting Countries - OPEC) kurucu üyelerinden  Irak’ın maliye bakanı Ali Allawi, kritik bir OPEC toplantısı öncesinde petrol üreticilerine fosil yakıt bağımlılığından uzaklaşıp yenilenebilir enerjiye yönelmeleri için çağrıda bulundu. Aynı zamanda Irak başbakan yardımcısı olan Ali Allawi, Guardian'da, petrol üreticilerini güneş enerjisi ve nükleer reaktörleri içeren, çevreye uygun politikalar ve teknolojilere odaklanan ekonomik bir yenilenme sürdürmeye ve fosil yakıt ihracatı konusundaki bağımlılıklarını azaltmaya çağıran bir yazı yazdı. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Direktörü Fatih Birol’un da katkıda bulunduğu yazıda iklim değişikliğinin en kötü etkilerini sınırlamak için dünyanın enerji üretme ve tüketme şeklini temelden değiştirmesi, daha az kömür, petrol ve doğal gaz yakması gerektiği belirtiliyor. Ayrıca petrol gelirleri ani bir şekilde düşmeye başlarsa geçim kaynaklarının kaybolması ve yoksulluk oranlarının artması söz konusu olduğundan petrol üreten ülkeler, petrole bağımlılıklarını yenip ekonomilerini çeşitlendirmeleri konusunda uyarılıyor.  

Irak’ın kurucu üyesi olduğu OPEC, Suudi Arabistan, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Venezuela, Nijerya ve diğer birkaç Afrika petrol üreticisi ülkesi de dahil olmak üzere dünyanın en büyük üreticilerinin çoğunu içeriyor. OPEC+ grubunda ayrıca Rusya ve bazı küçük üreticiler de yer alıyor. OPEC daha önce üye ülkeler pandeminin etkilerini atlattıkça petrol üretimini arttıracağını açıklamıştı fakat piyasanın yavaşlaması bazı kesimlerin artışı durdurmayı önermesine neden oldu. ABD başkanı Joe Biden tartışmalı bir şekilde OPEC'e geçen ay petrol fiyatlarının yükselmesini önlemek ve ABD ekonomisinin toparlanmasına yardımcı olmak için petrol üretimini daha da artırması çağrısında bulundu fakat bu çağrısı reddedildi. Allawi ve Birol, pandemi kaynaklı mevcut petrol fiyatlarının dalgalanmasının üreticiler için sorunların yalnızca başlangıcı olduğunu öne sürüyor. İklim krizinin sadece petrolden uzaklaşmaya yol açması değil, aynı zamanda yükselen sıcaklıkların şimdiden ciddi sorunlara neden olduğu Orta Doğu ve Kuzey Afrika'yı özellikle ciddi şekilde etkilemesi bekleniyor. Örneğin; Irak'ta sıcaklıkların küresel ortalamadan yedi kat daha hızlı yükseldiği tahmin ediliyor.  

IEA’nın 2050 yılına kadar net sıfıra yönelik son küresel yol haritası, küresel petrol talebinin 2050 yılına kadar günde 90 milyon varilden 25 milyon varilin altına düşeceğini ve bunun da petrol üretici ülkelerin gelirlerinde potansiyel olarak %85'lik bir düşüşle sonuçlanacağını gösteriyor. Allawi ve Birol, dünyanın en genç ve en hızlı büyüyen nüfuslarından birine sahip bu bölgede, ekonomik sıkıntıların ve artan işsizlik riskinin daha geniş çaplı huzursuzluk ve istikrarsızlık yaratmasından endişeli. Bölgenin temiz enerji üretme ve tedarik etme konusundaki geniş potansiyeli de düşünüldüğünde giderek artan petrol fiyatlarına bağlı kalmak yerine yenilenebilir kaynaklara, özellikle de güneş enerjisine yatırım yapmak öneriliyor.  

IEA, gelirleri büyük ölçüde petrol ve gaza dayanan ülkelerin, temiz enerjiye geçişe ayak uydurmak için ekonomilerini fosil yakıtlardan uzaklaştırmaları konusunda yıllardır hızlı hareket etmelerini söylüyor. Ajans, Mayıs ayında, küresel ısınmayı 1,5 derecede sınırlamak için yeni petrol aramalarının bu yıldan itibaren tamamen durdurulması gerektiği konusunda uyarıda bulunmuştu. Ancak OPEC üyeleri şimdiye kadar iklim değişikliği konusunda eylem çağrılarına pek olumlu yaklaşmadı; özellikle Suudi Arabistan, küresel iklim eylemiyle ilgili Birleşmiş Milletler müzakerelerine sık sık engel oldu. Fakat, bazı petrol üreticileri iklim eylemi konusunda daha olumlu bir duruş sergiliyor. Artık bir OPEC üyesi olmayan Umman, gelecek için potansiyel düşük karbonlu yakıt olarak hidrojeni takip ediyor. Birleşik Arap Emirlikleri hidrojen ve yenilenebilir enerji kaynakları üzerine çalışıyor ve yakın zamanda yeni bir nükleer santralin açılışını yaptı. Mısır, Fas ve Ürdün, bölgedeki büyük yenilenebilir enerji programlarına sahip diğer ülkeler arasında yer alıyor.  

Geçtiğimiz yıl yıl Covid-19'un petrol piyasası üzerindeki etkisi petrol ve gaz talebinin yapısal olarak daha zayıf olduğu ve ülkelerin varlıklarını çeşitlendirmek, ekonomilerini güçlendirmek ve dayanıklılıklarını arttırmak için ciddi önlemler almadığı bir dünyada bölge ekonomilerinin gelecekte nasıl görünebileceğine dair bir öngörü sağlamıştı. Ancak dünyanın petrol zengini ülkelerinin tek başına temiz enerjiye geçiş yapmaları mümkün görünmüyor. Bunun için petrol ve gaz üreten ülkelerin sermaye ve emeği gelecek için üretken endüstrilere yönlendirmesi ve buna olanak tanıyan politika ve yatırımlara ağırlık vermesi gerekiyor. Halihazırda petrol üreticileri arasında enerji dönüşümüne yönelik umut verici girişimler olsa da net sıfır karbon salımına ulaşmak için çok daha güçlü eylemler ve çok daha fazla uluslararası iş birlikleri gerekiyor. Bu açıdan bu Kasım'da Glasgow'da düzenlenecek Cop26 iklim değişikliği konferansında Irak ve benzeri ülkelerin seslerinin duyulması önemli.